ഖജുരാഹോ എന്ന് കേ ള് zwj;ക്കാത്തവര് zwj; ഉണ്ടാകില്ലാ. രതിശില്പങ്ങള് zwj; കൊത്തിവച്ചിരിക്കുന്ന ക്ഷേത്ര ചുമരുകളിലൂടെ പ്രശസ്തമായ ഖജുരാഹോ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത് മധ്യപ്രദേശിലാണ്. അതുപോലെ തന്നെ പ്രശസ്തമാണ് സാഞ്ചിയിലെ സ്തൂപങ്ങളും. ഇത്തരം കാഴ്ചകളാണ് സഞ്ചാരികളെ മധ്യപ്രദേശിലേക്ക് ആകര് zwj;ഷിപ്പിക്കുന്നത്. #13;ഫ്രീകൂപ്പണുകള് zwj;: ഹോട്ടലുകള് zwj; ബുക്ക് ചെയ്യുമ്പോള് zwj; 70% വരെ ലാഭം നേടാം #13;ആരേയും അമ്പരപ്പിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള നിരവധി നിര് zwj;മ്മാണ വിസ്മയങ്ങളുടെ കലവറയാണ് മധ്യപ്രദേശ്. മധ്യപ്രദേശിലെ ഏറ്റവും സുന്ദരമായ ഏഴ് നിര് zwj;മ്മിതികള് zwj; നമുക്ക് പരിചയപ്പെടാം. #13; മധ്യപ്രദേശിലെ സാഞ്ചിയിലെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ കാഴ്ചകളില്‍ ഒന്നാണ് സാഞ്ചി സ്തൂപം. ഭോപ്പാലില്‍ നിന്നും 46 കിലോമീറ്റര്‍ ദൂരമുണ്ട് ഇവിടേക്ക്. മൂന്ന് സ്തൂപങ്ങള്‍ ഇവിടെയുണ്ട്. വിശദമായി വായിക്കാംPhoto Courtesy: Ekabhishek കാന്ദരിയ മഹാദേവ ക്ഷേത്രമാണ് ഖജുരാഹോയിലെ വെസ്റ്റേണ്‍ ഗ്രൂപ്പില്‍ പെട്ട ക്ഷേത്രങ്ങളില്‍ ഏറ്റവും വലുത്. എ.ഡി 1025 - 1050 കാലത്ത് ചാന്ദേല ഭരണാധികാരികളാണ് ഈ ക്ഷേത്രം സ്ഥാപിച്ചത്. ശിവനെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിക്കുന്ന ഇവിടെ ഗര്‍ഭഗൃഹത്തില്‍ ഒരു ശിവലിംഗവും സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വിശദമായി വായിക്കാംPhoto Courtesy: Paul Mannix മധ്യപ്രദേശിലെ മൊറേന ജില്ലയില്‍ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന അതിപുരാതന ക്ഷേത്ര സമുച്ഛയമാണ് ബതേശ്വര്‍. ഏകദേശം 200ഓളം ക്ഷേത്രങ്ങള്‍ ഇവിടെയുണ്ട്. മൊറെന നഗരത്തില്‍ നിന്ന് 25 കിലോമീറ്റര്‍ അകലെയാണ് ഈ ക്ഷേത്ര സമുച്ഛയം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഗ്വാളിയാറില്‍ നിന്ന് 40 കിലോമീറ്റര്‍ അകലെറയായാണ് ഈ സ്ഥലംPhoto Courtesy: PankajSaksena ദീര്‍ഘവൃത്താകൃതിയില്‍ നിര്‍മ്മിച്ചിട്ടുള്ള ഈ ക്ഷേത്രമാണ് ഇന്ത്യന്‍ പാര്‍ലമെന്റ് മന്ദിര ത്തിന്റെ രൂപകല്‍പ്പനയ്ക്ക് പ്രചോദനം നല്‍കിയെതെന്നാണ് പറയപ്പെടുന്നത്. മധ്യപ്രദേശിലെ മൊറേനയിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. വിശദമായി വായിക്കാംPhoto Courtesy: PankajSaksena ഹിന്ദിയില്‍ സാസ് എന്നാല്‍ അമ്മായിയമ്മയും ബഹു എന്നാല്‍ മരുമകള്‍ എന്നുമാണ് അര്‍ത്ഥം. എന്നാല്‍ പേരു കേട്ട് ഇത് അവരുമായി ബന്ധപ്പെട്ട എന്തോ ആണെന്ന് തെറ്റിദ്ധരിക്കേണ്ട. മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ മറ്റൊരു പേരായ സസ്ത്രബഹു എന്ന പേരില്‍ നിന്നാണ് ക്ഷേത്രത്തിനു ഈ പേര് ലഭിച്ചത്. ഗ്വാളിയാര്‍ കോട്ടയ്ക്കു കിഴക്ക് ഭാഗത്തായാണ് സാസ് ബഹു ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ അവതാരങ്ങളിലൊന്നാണ് ഇവിടെ ക്ഷേത്രത്തില്‍ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നത്. വിശദമായി വായിക്കാംPhoto Courtesy:YashiWong മധ്യപ്രദേശിലെ ഭോജ്പൂരിലെ വളരെ വിചിത്രമായ ഒരു ശിവ ക്ഷേത്രം. ഒറ്റക്കല്ലിൽ നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്ന ഈ ക്ഷേത്രത്തേക്കുറിച്ച് വിശദമായി വായിക്കാംPhoto Courtesy: Bernard Gagnon ഓര്‍ച്ചയിലെ നിര്‍മാണ ചാതുര്യത്തിന് പേരുകേട്ട മറ്റൊരു വിസ്മയമാണ് ലക്ഷ്മി നാരായണ്‍ ക്ഷേത്രം. 1622 ല്‍ വീര്‍സിംഗ് ദിയോആണ് ഈ ക്ഷേത്രം പണികഴിപ്പിച്ചത്. 1793 ല്‍ പൃഥ്വി സിംഗ് ലക്ഷ്മി നാരായണ്‍ ക്ഷേത്രം പുനര്‍നിര്‍മിച്ചു. ഭഗവാന്‍ ശ്രീകൃഷ്ണനടക്കമുള്ള ദേവകളുടെ ചിത്രങ്ങള്‍ ലക്ഷ്മി നാരായണ്‍ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ചുമരുകളില്‍ പതിച്ചിരിക്കുന്നു. വിശദമായി വായിക്കാംPhoto Courtesy: vishaka jayakumar