നവരാത്രിയും ദീപാവലിയും ഒക്കെയായി ഒക്ടോബർ ആഘോഷങ്ങളുടെയും വിശ്വാസത്തിന്റെയും ഒക്കെ മാസമാണ്. സരസ്വതി ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രത്യേക പൂജകളും എഴുത്തിനിരുത്തുന്നതും കുട്ടികളുടെ അരങ്ങേറ്റവും ഒക്കെ ഈ സമയത്തിന്റെ പ്രത്യേകതകളാണ്. വിദ്യാ ദേവിയായ സരസ്വതിയെ ആരാധിക്കുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങളിലേക്ക് വിശ്വാസികൾ ഒഴുകിയെത്തുന്ന സമയവും ഇതു തന്നെ. ഇതാ ഈ ഒക്ടോബർ മാസത്തിൽ തീർച്ചയായും സന്ദർശിക്കേണ്ട കുറച്ചു ക്ഷേത്രങ്ങൾ പരിചയപ്പെടാം.
മൈസൂരിന്റെ പ്രധാന ആഘോഷങ്ങളിലൊന്നായ ദസറക്കാലത്ത് തീർച്ചായും പോയിരിക്കേണ്ട ക്ഷേത്രമാണ് ചാമുണ്ഡേശ്വരി ക്ഷേത്രം. ചാമുണ്ഡി ഹിൽസിന്റെ മുകളിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ ക്ഷേത്രം മൈസൂരിൽ നിന്നും എട്ടു കിലോമീറ്റർ അകലെയാണുള്ളത്. പാര്വ്വതീദേവിയുടെ അവതാരമായ ചാമുണ്ഡിയെ ആരാധിക്കുന്ന ഇവിടുത്തെ ക്ഷേത്രം ഏറെ പ്രസിദ്ധമാണ്. മൈസൂർ കാഴ്ചകളിൽ ഒരിക്കലും ഒഴിവാക്കരുതാത്ത ഇവിടെ നിന്നും മൈസൂരിന്റെയും കൊട്ടാരത്തിന്റെയും അതിമനോഹരമായ കാഴ്ചകൾ കാണാം. അഞ്ചുമീറ്റര് ഉയരത്തില് ഒറ്റക്കല്ലില് തീര്ത്ത നന്ദി, മഹിഷാസുരന്റെ ഒരു ഭീമാകാര പ്രതിമ തുടങ്ങിയവയാണ് ഇവിടുത്തെ കാഴ്ചകൾ.
കേരളത്തിലെ പ്രധാന സരസ്വതി ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് എറണാകുളം നെടുമ്പാശ്ശേരിക്ക് സമീപം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ആവണംകോട് സരസ്വതി ക്ഷേത്രം. വിദ്യാരംഭത്തിനായി ദൂര ദേശങ്ങളിൽ നിന്നുപോലും ആളുകൾ എത്തിച്ചേരുന്ന ഈ ക്ഷേത്രം പരശുരാമൻ പ്രതിഷ്ഠ നടത്തി എന്നു വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്ന ക്ഷേത്രം കൂടിയാണ്.
കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ സരസ്വതി ക്ഷേത്രമാണ് പനച്ചിക്കാട് സരസ്വതി ക്ഷേത്രം. ദക്ഷിണി മൂകാംബിക എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഈ ക്ഷേത്രം കോട്ടയം ജില്ലയിലെ പനച്ചിക്കാട് എന്ന സ്ഥലത്താണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠ മഹാവിഷ്ണുവാണെങ്കിലും ക്ഷേത്രം പ്രസിദ്ധമായിരിക്കുന്നത് സരസ്വതി ദേവിയുടെ പേരിലാണ്. കാട്ടുവള്ളികൾക്കിടയിൽ മറഞ്ഞ്, വെള്ളത്തിൽ മുങ്ങി നിൽക്കുന്ന രീതിയിലാണ് ഇവിടെ സരസ്വതി ദേവിയുടെ പ്രതിഷ്ഠ.
വർഷത്തിൽ എല്ലാ ദിവസവും എഴുത്തിനിരുത്തുമെങ്കിലും നവരാത്രി നാളുകളിലെ ഇവിടുത്തെ എഴുത്തിനിരുത്തൽ ഏറെ പ്രസിദ്ധമാണ്.
പ്രതിഷ്ഠയുടെ കാര്യം കൊണ്ട് പ്രസിദ്ധമാണ് കോട്ടയം വൈക്കത്തിനു സമീപത്തുള്ള ടിവി പുരം സരസ്വതി ക്ഷേത്രം. മറ്റു സരസ്വതി ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായി സരസ്വതി ദേവി ഇവിടെ സ്വയംഭൂ പ്രതിഷ്ഠയാണെന്നതാണ് വ്യത്യാസം. കൈകളിൽ വീണയും അക്ഷരമാലയും ഗ്രന്ഥവും അമൃതകുംഭവും വഹിച്ചിരിക്കുന്ന രൂപത്തിലാണ് ഇവിടെ സരസ്വതിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിക്കുന്നത്.
നവരാത്രി ആഘോഷങ്ങളുടെ കൂടെ മറക്കാതെ ഉൾപ്പെടുത്തേണ്ട മറ്റൊരു ക്ഷേത്രമാണ് വടക്കൻ പറവൂർ ശ്രീ ദക്ഷിണ മൂകാംബികാ ക്ഷേത്രം. പേരു സൂചിപ്പിക്കുന്നതു പോലെ തന്നെ മൂകാംബിക ദേവിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിക്കുന്ന ഈ ക്ഷേത്രം എറണാകുളം ജില്ലയിലെ വടക്കൻ പറവൂരിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. നിർമ്മാണത്തിലും പ്രതിഷ്ഠയിലും മറ്റൊരു ക്ഷേത്രത്തിലും കാണുവാൻ കഴിയാത്ത ഒരു പ്രത്യേകത കൂടി ഈ ക്ഷേത്രത്തിനുണ്ട്. താമരക്കുളത്തിനു നടുവിലായാണ് ശ്രീ കോവിൽ നിർമ്മിച്ച് ഇവിടെ ദേവിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിക്കുന്നത്. കൊല്ലൂരിലെ സൗപർണ്ണികാ നദിയുടെ സങ്കല്പമായാണ് താമരക്കുളം എന്നാണ് കരുതപ്പെടുന്നത്. വെളളവസ്ത്രമുടുത്തു വെളളത്താമരയിലിരിക്കുന്ന സരസ്വതി ദേവിയാണ് ഇവിടെ കുടികൊളളുന്നത്. ഇടതു കൈകളിൽ വെളളത്താമരയും, ഗ്രന്ഥവും വലതുകൈകളിൽ അക്ഷരമാലയും വ്യഖ്യാനമുദ്രയുമാണ് ദേവിക്കുളളത്.
ഭാരതത്തിലെ ഏറ്റവും പേരുകേട്ട സരസ്വതി ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് തെലുങ്കാനയിൽ ഗോദാവരി നദിയുടെ തീരത്തെ ജ്ഞാന സരസ്വതി ക്ഷേത്രം. കുട്ടികളെ എഴുത്തിനിരുത്തുന്ന ഇവിടുത്തെ ചടങ്ങ് ഏറെ പ്രസിദ്ധമാണ്. തെലുങ്കാനയിൽ നിന്നും മാത്രമല്ല, സമീപ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നു പോലും ഇവിടെ വിശ്വാസികൾ എത്തുന്നു. തെലങ്കാനയിലെ നിർമ്മൽ ജില്ലയിലെ ബാസാറിലാണ് ക്ഷേത്രമുള്ളത്.