വൃശ്ചിക മാസമായി, ശബരിമലയില് zwj; അയ്യപ്പ സന്നിധിയില് zwj; ലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകള് zwj; എത്തിച്ചേരുന്ന പുണ്യമാസം. മണ്ഡലകാലം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന ഈ തീര് zwj;ത്ഥാടന കാലത്താണ് ശബരിമലയിലേക്ക് ഏറ്റവും കൂടുതല് zwj; ആളുകള് zwj; എത്തിച്ചേരുന്നത്. സാഹസികത നിറഞ്ഞ ഈ തീര് zwj;ത്ഥാടന യാത്രയ്ക്കായി ലക്ഷക്കണക്കിന് ഭക്തര് zwj; ഒരുങ്ങിക്കഴിഞ്ഞു. #13;ഡൊമസ്റ്റിക് ഫ്ലൈറ്റുകൾക്ക് 15% ക്യാഷ് ബാക്ക് #13;ശബരിമലയിലേക്കുള്ള പ്രധാന വഴി ആരംഭിക്കുന്നത് പമ്പയ്ക്ക് അടുത്തുള്ള എരുമേലിയിൽ നിന്നാണ്. വനത്തിലൂടെ, ദുർഘടമായ വഴിയിലൂടെയുള്ള തീർത്ഥയാത്രയാണ് ഇത്. സമുദ്രനിരപ്പില് zwj; നിന്നും 1535 അടി ഉയരത്തിലാണ് നിബിഢ വനങ്ങൾക്ക് ഇടയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ ക്ഷേത്രം തിരുവിതാംകൂര് zwj; ദേവസ്വം ബോര് zwj;ഡിന്റെ കീഴിലാണ് പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. #13;കേരളത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിൽ നിന്ന് പമ്പയിലേക്ക് നിരവധി ബസ്സ് സര് zwj;വ്വീസുകളും ടൂറിസ്റ്റ് ബസ്സുകളും മറ്റ് വാഹനസൗകര്യങ്ങളുമുണ്ട്. മകരവിളക്കും മണ്ഡലപൂജയുമാണ് ശബരിമലയിലെ പ്രധാനപ്പെട്ട രണ്ട് ഉത്സവങ്ങള് zwj;. മതസൗഹാര് zwj;ദ്ദത്തിന്റെ ഉത്തമോദാഹരണമായി, അയ്യപ്പന്റെ സുഹൃത്തായ വാവരുസ്വാമിയുടെ പള്ളിയും ശബരിമല തീര് zwj;ത്ഥാടനത്തിന്റെ ഭാഗമാണ്. #13; അയ്യപ്പസ്വാമിയാണ് ശബരിമല ക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രധാന പ്രതിഷ്ഠ. 41 ദിവസത്തെ കഠിനവ്രതത്തോട് കൂടിയാണ് ഭക്തര്‍ ശബരിമല ദര്‍ശനത്തിനെത്തുന്നത്. മരങ്ങളും കല്ലുകളും നിറഞ്ഞ കാനനപാതയിലൂടെ കിലോമീറ്ററുകള്‍ നടന്ന് ശബരിമല തീര്‍ത്ഥാടനം നടത്തുക എന്നത് ഏതൊരു ഭക്തന്റെയും ആത്മസാക്ഷാത്കാരമാണ്. പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലാണ് ഈ ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.Photo courtesy: Sailesh പുണ്യനദിയായ പമ്പയാണ് ശബരിമലയിലെ പ്രധാന ആകര്‍ഷണങ്ങളിലൊന്ന്. പാപനാശിനിയായ നദിയാണ് പമ്പ എന്നാണ് വിശ്വാസം. അതിനാൽ വിശ്വാസികൾ പമ്പയിൽ എത്തി മുങ്ങികുളിക്കുക പതിവാണ്. പമ്പയ്ക്ക് ദക്ഷിണഗംഗ എന്ന പേരുകൂടിയുണ്ട്. പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലൂടെയാണ് പമ്പ ഒഴുകുന്നത്.Photo courtesy: Noblevmy ശബരിമലയിലെ പ്രധാന ആകര്‍ഷണങ്ങളിലൊന്നാണ് വാവരുപള്ളി. പ്രാചീനകാലം മുതല്‍ത്തന്നെ വ്യത്യസ്ത സമുദായങ്ങള്‍ തമ്മില്‍വര്‍ത്തിച്ചുവന്നിരുന്ന സൗഹാര്‍ദ്ദത്തിന്റെ അടയാളം കൂടിയാണ് വാവരുക്ഷേത്രം. അയ്യപ്പക്ഷേത്രത്തിന് സമീപത്തായാണ് വാവരുപള്ളിയും സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.വാവരുസ്വാമിയെ കാണാതെ ശബരിമല ദര്‍ശനം പൂര്‍ത്തിയാകില്ല എന്നാണ് വിശ്വാസം.Photo courtesy: Avsnarayan അയ്യപ്പന്റെ ജീവിതവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു സ്ഥലമാണ് പന്തളം കൊട്ടാരം. ഇവിടെയാണ് അയ്യപ്പൻ വളർന്നതെന്നാണ് വിശ്വാസം. ഇപ്പോൾ. ശബരിമലയിൽ നിന്ന് 142 കിലോമീറ്റർ അകലെയാണ് പന്തളം കൊട്ടരം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. എം സി റോഡിൽ നിന്ന് 250 മീറ്റർ അകലെയായി അച്ചൻകോവിലാറിന്റെ കരയിലാണ് ഈ കൊട്ടാരം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. പഴയ കൊട്ടാരത്തിന്റെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ ഇപ്പോഴും അവിടെ കാണാം.Photo courtesy: Anoopan പമ്പയ്ക്ക് അടുത്തുള്ള എരുമേലിയിൽ നിന്നാണ് കാൽനടയായി ശബരിമലയിലേക്കുള്ള തീർത്ഥാടനം ആരംഭിക്കുന്നത് ഏകദേശം 52 കിലോമീറ്റർ യാത്രയുണ്ട് ഇവിടെ നിന്ന് അയ്യപ്പ സന്നിധാനത്തേക്ക്.Photo courtesy: Sailesh നവംബർ പകുതി മുതൽ ജനുവരി പകുതി വരെയുള്ള മണ്ഡലകാലത്ത് കോടിക്കണക്കിന് ആളുകളാണ് ഇവിടെ എത്തിച്ചേരാറുള്ളത്. ഏകദേശം അഞ്ച് കോടിക്ക് അടുത്ത് തീർത്ഥാടകർ ഇവിടെ എത്താറുണ്ട്. ജാതിമത ഭേദമന്യേ എല്ലാവർക്കും ഇവിടെ പ്രവേശനം ഉണ്ടെങ്കലും പത്ത് മുതൽ അൻപത് വയസുവരെയുള്ള സ്ത്രീകളെ ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശിപ്പിക്കാറില്ല.Photo courtesy: Avsnarayan ശബരിമലയിൽ പതിനെട്ടാം പടിക്ക് അടുത്തായി എപ്പോഴും കത്തുന്ന അഗ്നികുണ്ഡമാണ് ആഴി എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഭക്തർ ഇതിലേക്ക് നാളികേരവും മറ്റ് പൂജദ്രവ്യങ്ങളും സമർപ്പിക്കാറുണ്ട്.Photo courtesy: Sailesh ശബരിമല തീർത്ഥാടകർക്കുള്ള ബസുകൾ പമ്പയിൽ നിർത്തിയിട്ടിരിക്കുന്നു.Photo Courtesy:Yedhu Krishnan ശബരി മലകയറുന്ന അയ്യപ്പന്മാർPhoto Courtesy:Yedhu Krishnan ശബരിമലയിലേക്ക് ദൂരങ്ങൾ താണ്ടി നടന്നു പോകുന്ന ഭക്തർPhoto Courtesy:Yedhu Krishnan പുണ്യനദിയായ പമ്പാ നദിയിൽ സ്നാനം ചെയ്യുന്ന ഭക്തർPhoto Courtesy:Yedhu Krishnan പമ്പയിൽ കുളിച്ചാൽ പാപങ്ങൾ നീങ്ങി മോക്ഷം കിട്ടുമെന്നാണ് വിശ്വാസംPhoto Courtesy:Yedhu Krishnan ശബരിമലയ്ക്ക് സമീപത്തുള്ള ചെറിയ പട്ടണമാണ് പമ്പ. ഇവിടെ ഭക്തർക്ക് താമസിക്കനുള്ള സൗകര്യമുണ്ട്.Photo Courtesy: Yedhu Krishnan ഇരുമുടി കെട്ടുമായാണ് ഭക്തർ പമ്പയിൽ നിന്ന് ശബരിമലയിലേക്ക് നീങ്ങുന്നത്.Photo Courtesy: Yedhu Krishnan ശബരി മലയിൽ ദർശനം നടത്താൻ കാത്ത് നിൽക്കുന്ന ഭക്തർPhoto Courtesy: Yedhu Krishnan