ഏറെ നാള് നീണ്ട ഒരു തീര്ത്ഥാടനത്തിന് ഒരുങ്ങുകയാണോ നിങ്ങള്. എന്നാല് ലിസ്റ്റില് ഒരു സ്ഥലം കൂടി ഉള്പ്പെടുത്താന് മറക്കണ്ട. ഹിമാലയത്തിന്റെ മടിത്തട്ടിലുള്ള 'കുന്നുകളുടെ വരാണസി' എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന മാണ്ഡി. വെറുമൊരു തീര്ത്ഥാടനകേന്ദ്രം മാത്രമല്ല ഇവിടം മനോഹരമായ പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങളാസ്വദിക്കാനും സാഹസിക വിനോദങ്ങളിലേര്പ്പെടാനും അവസരം ലഭിക്കുന്ന ഒരുഗ്രന് വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രം കൂടിയാണ് മാണ്ഢി. ഹിമാചല് പ്രദേശിലെ ബിയാസ് നദിക്കരയിലുള്ള ചരിത്രപ്രധാനമായ ഈ പുണ്യസ്ഥലം ഋഷി ശ്രേഷ്ഠനായ മാണ്ഢവന്റെ കാലശേഷം 'മാണ്ഢവനഗരം' എന്നാണ് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. അത് ലോപിച്ചാണ് മാണ്ഢിയായത്.
കരിങ്കല്ലില്ത്തീര്ത്ത മുന്നൂറിലധികം ക്ഷേത്രങ്ങളാണ് മാണ്ഢിയെ മറ്റ് തീര്ത്ഥാടനകേന്ദ്രങ്ങളില് നിന്നും ഏറെ വ്യത്യസ്തമാക്കുന്നത്.ശിവനും കലിയുമാണ് ഈ ക്ഷേത്രങ്ങളിലെ പ്രധാന മൂര്ത്തികള്.ചരിത്രപ്രസിദ്ധമായ പഞ്ചവക്ത്ര ക്ഷേത്രവും, അര്ദ്ധനാരീശ്വര ക്ഷേത്രവും,ത്രൈലോകനാഥ ക്ഷേത്രവുമെല്ലാം മാണ്ഡിയിലാണുള്ളത്.
പുണ്യപുരാതനക്ഷേത്രമായ ഭൂതനാഥ ക്ഷേത്രമാണ് ഇവിടെ സഞ്ചാരികളെ ആകര്ഷിക്കുന്ന ഒരു പ്രധാന ഘടകം. 1520 ലാണ് ഈ ക്ഷേത്രം പണി കഴിപ്പിച്ചത്. ഇതുപോലെ ഗോവിന്ദസിംഗ് ഗുരുദ്വാരയും തീര്ത്ഥാടകരെ ആകര്ഷിക്കുന്നു. സമുദ്രനിരപ്പില് നിന്നും 11,500 അടി ഉയരത്തിലുള്ള ശിഖരി കൊടുമുടിയും ഇവിടത്തെ പ്രധാന വിനോദ സഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിലൊന്നാണ്.കൊടുമുടിയില് ശിഖരി ദേവിയുടെ ക്ഷേത്രവുമുണ്ട്.
സണ്കെന് ഗാര്ഡന്,ജില്ലാ ലൈബ്രറി ബില്ഡിംഗ്,വിജയ് കേസരി ബ്രിഡ്ജ്,പാണ്ഡു തടാകം,സുന്ദര് നഗര്,പ്രഷാര് തടാകം, ജാന്ജെലി താഴ്വര, റാണി അമൃത് കൌര് പാര്ക്ക്,ബിര് മൊണാസ്ട്രി,,നാര്ഗു വൈല്ഡ് ലൈഫ് സാന്ച്യുറി എന്നിങ്ങനെ എത്രയോ കാഴ്ച്ചകള് മാണ്ഢിയെ നിങ്ങള്ക്ക് മറക്കാനാവാത്ത ഇടമാക്കി മാറ്റും. അപൂര്വ്വ ജന്തുജാലങ്ങളെ അടുത്തു കാണാനുള്ള അവസരവും സഞ്ചാരികള്ക്ക് മാണ്ഡിയിലുണ്ട്. ആടുവര്ത്തില്പ്പെട്ട ഗോറല്,മയിലിനോട് സാദൃശ്യമുള്ള മോണല്,കറുത്ത കരടി,കുരയ്ക്കും മാന്,കസ്തൂരിമാന്,ഹിമാലയന് കരടി,പൂച്ച,പുലി,വെരുക് എന്നിവയെയെല്ലാം ശിഖരിദേവി വന്യജീവി സങ്കേതത്തില് കാണാം.
മാണ്ഢി സന്ദര്ശനത്തിന് റെയില്,റോഡ് മാര്ഗ്ഗങ്ങളോ വിമാനയാത്രയോ തെരെഞ്ഞടുക്കാം.മാര്ച്ചിനും ഒക്ടോബറിനുമിടയിലാണ് മാണ്ഢി സന്ദര്ശനത്തിന് അനുയോജ്യമായ കാലാവസ്ഥ.